Afet durumları kaotik ortam ve krizler yarattığı için uyarlanabilir (adaptive) liderliğin kullanılması ve yeni bir bakış açısıyla, görülebilecek tüm karmaşık konularla baş etmek mümkün olabilir. Bu konuda Wheatley (1994) uyarlanabilir liderliğin doğal afetler ve acil durumlar için uygun olduğunu çünkü afetlerin yeni durumlar ve ortamlar yarattığı için liderlerin daha esnek, yeni olaylara yeni gözlükle bakması gerektiğini vurgulamaktadır. Benzer şekilde Wheatley (1994) “Liderlerin görevi çalışanlarla iletişimde bulunmak, var olan kuralları açık tutmak ve çalışanları kaotik yaklaşımlarında serbest bırakmak gerekir.” demektedir.

Marshall (1995) gelecekteki kurumlar için uyarlanabilir (adaptive) liderliği önermektedir. Ona göre kurumlar dinamik, uyumlu, kendi kendini örgütleyen sistemler olarak görülmelidir. Bunlar, sadece kendi kendine yeterli olan değil, aynı zamanda kendi içinden gelen yapılanmayla kendini yenileyen, büyüyen kurumlar olmalıdır. Bu büyüme ve gelişme kurallardan değil, ancak içinde yaratılan ilişkilerle olmalıdır. Marshall ‘ a göre liderler şöyle davranmalıdır;

1. Paradoksları keşfetmeli ve sürekli sistemlerle yüzleşmeli
2. Sisteme enerji olanakları sağlamalı
3. Her boyutta çeşitliliği sürdürmeli
4. Yaratıcı kaygılara müsaade etmeli
5. Sistemi bilgi ile bombardıman etmeli
6. Anlamlar arasında ilişki kurmalı
7. Güvenilir, saygılı ve sevecen topluluklar oluşturmalı

Morgan’a göre (1997) , liderlerin davranışlarının çoğunluğu rastgele, plansız ve belirli sebeplere dayanmamaktadır. Özellikle, son zamanlarda tipik yönetsel durumlar, en iyi planları bile altüst eden, beklenmeyen olaylara dönüşmektedir. Etkili liderler bu tür değişimlerle baş etmeyi öğrenmelidir. Bu akışkanlık içinde yaşamayı ve sorunlarla baş etmeyi sağlayacak yöntemler geliştirmelidir. Liderler, beklenmedik ve tahmin edilmeyen olaylardan gelişen oluşumlara bağlı düzensizlikleri yönetmede becerili olmalıdırlar.

Açıkalın (1998) , kaosu liderler için bir fırsat olarak görürken, Töremen (2000) de kaos sınırındaki yöneticilerin dönüşümü yönetmede, hızla yenileşme becerisi oluşturmada sistemi değişebilir kılmada; düzeni ve düzensizliği, bugünü ve geleceği yönetmede, öğrenen örgüt kurmada ve sürekliliği sağlamada sorumluluklarının olduğunu vurgulamaktadır. Ayrıca geleceğin kestirilmezliği karşısında yönetici ve liderlerin yıllardır etkili bir şekilde kullandıkları farklı modelleri yeniden düşünmelerinin bir zorunluluk olduğunu söylemektedir.

Kaos kuramını uygulama boyutunda en iyi destekleyen liderlik yaklaşımı olarak uyarlanabilir liderlik önerilmektedir. Zira, kaos kuramı beklenmedik olayları açıklaması örüntüyü anlaması, örgütteki farklı yapıları çalışması bakımından uyarlanabilir liderliğin kullanılmasını gerekli kılmaktadır.

• 

  Aylin Demirli Yıldız

  Psikolojik Danışman Doç. Dr.

  Marmara Üniversitesi Eğitimde Psikolojik Hizmetler Bölümü Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Programından mezun olduktan sonra ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik programında yüksek lisans ve doktora eğitimi almıştır. Dr. Aylin Demirli Yıldız, doktora eğitiminin bir dönemine Middlesex Unıversity bünyesinde Londra’da devam etmiştir. Ayrıca 2017 -2018 yılında kazandığı TÜBİTAK bursu ile bir yıl Avusturya Applied Sciences University of Upper Austria’da..

  • LinkedIn
  • Instagram